Kur’an-ı Kerim’de geçen kıssaların çoğu
peygamberlerin başından geçmiş olaylardır. Kur’an peygamberlerden söz ederken
onların, dine insanları davet ederken takip ettikleri ilkeleri de
zikretmektedir. Şöyle ki:
1. Allah’ın vahyini olduğu gibi tebliğ eder; ne eksiltir, ne de çoğaltırlardı.
İnansın diye eğip bükerek muhatabın hoşuna gidecek şeyler söylemezlerdi. Zira
din Allah’ındır ve kimsenin onu eğip bükmeye hakkı ve yetkisi yoktur. Dini
muhatabın hoşuna gidecek şekilde eğip bükmemeleri dini anlatırken önceliklerinin
olmadığı anlamına gelmez.
2. Dini insanlara tebliğ etmenin karşılığında
insanlardan maddi veya manevi menfaat
peşinde koşmaz; görevlerini yapmanın karşılığını Allah’tan beklerlerdi.
3. Ellerinde ne denli imkân olursa olsun,
inanmaları konusunda insanlara baskı yapmazlardı. Yeri geldiğinde cehennemle
korkuturlardı ama dünyevi bir ceza ile korkutmazlardı. Sevdirmek ve müjdelemek
davetlerinde öncelikli yer alırdı.
4. Basiret üzere insanları dine davet ederlerdi:
“De ki: İşte bu benim yolumdur. Ben Allah’a
çağırıyorum, ben ve bana uyanlar basiret üzere bu yola çağırıyoruz.” (12 Yusuf
108).
Müfessir Zamahşeri, basiret kelimesini apaçık
delil, rastgele olmayan gibi ifadelerle açıklamaktadır. Buna göre basiret üzere
davet etmek; neye davet ettiğini, kimi davet ettiğini ve nasıl davet edeceğini
bilmektir. Dini ilk elden bilen ve onu uygulayan peygamberlerin kendileridir.
Davet ettiği kimseyi veya kimseleri bilmenin arasında, o kimselerin hayat
görüşlerini bilmek de vardır.
Müfessirlerimiz ilk dönemlerde dinin tamamını
mükemmel bir şekilde bilmeyen kimsenin dine davet etmesinin caiz olmadığını
söylerlerdi. Zamanla bu evsafta kimselerin çok azaldığını görünce kişi hangi
dini konuyu muhatabına anlatacaksa o konuyu mükemmel şekilde bilmesinin şart
olduğunu söylemişlerdir.
5. Dine davette temel malzeme kendilerine
indirilen vahiy idi. Mesela Peygamberimize şöyle denilmektedir.
“De ki: ‘Benimle sizin aranızda Allah şahittir ki
bu Kur’an bana vahyolundu ki sizi ve ulaştığı herkesi onunla uyarayım.” (6
Enam19).
Savaş peygamberlerin dine davet yolları arasında
mıdır? Bu konuyu inşallah haftaya ele alacağız.